Τρίτη 18 Ιουλίου 2017

Οι πρόσφυγες...

...και ο παρ' ολίγον Προσφυγικός Συνοικισμός στο Πάρκο.

Από το βιβλίο του Γερ. Παπατρέχα : «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟΥ»

Η άφιξη και εγκατάσταση προσφύγων στο Αγρίνιο, υπήρξε σταδιακή και κράτησε από το 1922 ως το 1924. Πολλές οικογένειες έφτασαν εδώ τον πρώτο καιρό, δηλαδή μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και ακολούθησαν άλλες αφού περιπλανήθηκαν σε διάφορα μέρη κυρίως της Δυτικής και Νότιας Πελοποννήσου, Γαστούνη, Πύργο, Γύθειο ή και στην Ηγουμενίτσα της Ηπείρου.
Οι περισσότεροι προέρχονταν από περιοχές του Πόντου, Σαμψούντα, Κερασούντα, Νικομήδεια, Μπάφρα, ενώ άλλοι από την Ιωνία, Σμύρνη, Έφεσο κ.ά.
Το 1924 έφτασαν οι τελευταίοι από την τουρκόφωνη Καππαδοκία, μετά την συμφωνία για την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Η κατάστασή τους ήταν απ’ όλες τις απόψεις τραγική. Όλη τους η περιουσία ήταν ότι κουβαλούσαν στην πλάτη τους κι αυτά κουρέλια. Η παροιμιακή έκφραση «ούτε σάλιο στη γλώσσα», είχε γι αυτούς κυριολεκτική σημασία.


Στοιβάχτηκαν σε σχολεία και αποθήκες και πέρασαν απίστευτα δύσκολες μέρες, μέσα σε συνθήκες συνωστισμού, αναγκαστικής έλλειψης καθαριότητας και στέρησης. Επόμενο ήταν να δημιουργηθούν εστίες μόλυνσης και να σημειωθούν πολλά κρούσματα εξανθηματικού πυρετού. Από τα πρακτικά της συνεδρίασης του Κοινοτικού Συμβουλίου της 21ης Ιανουαρίου 1923 πληροφορούμαστε σχετικά: «Ο κοινοτικός σύμβουλος κ. Μιλτιάδης Τζάνης προσέθηκεν ότι τα πέριξ της πόλεως μέρη μαστίζει σήμερον ο εξανθηματικός τύφος και ο κίνδυνος είναι προφανής δια την υγείαν της πόλεως».
Κατά την ίδια συνεδρίαση πάρθηκε απόφαση και χορηγήθηκαν, ως συμβολή της Κοινότητας, 35.000 δραχμές, από το Σταΐκειο κληροδότημα, ποσό αρκετά σημαντικό για την εποχή και οπωσδήποτε όχι από τα περισσεύματα, που ποτέ δεν υπήρχαν. Το ποσό δόθηκε, «...εις την υπό τον κ. Νομάρχην Αιτωλοακαρνανίας συσταθείσαν επιτροπήν, προς κατασκευήν, έξωθεν της πόλεως Αγρινίου, στεγασμάτων δια τους πρόσφυγας, προς αποτροπήν του κινδύνου της αναπτύξεως του νοσήματος εξανθηματικού τύφου».
Αναμφισβήτητα υπήρξε συμπαράσταση και πολλοί Αγρινιώτες εκδήλωσαν φιλάνθρωπα αισθήματα προς τους δύστυχους ξεριζωμένους.
Ο ίδιος παραπάνω πολυπράγμων Σύμβουλος θα παρατηρήσει στην συνεδρίαση της 10ης Ιουνίου 1923:
«Η Κοινότης Αγρινίου και η ιδιωτική πρωτοβουλία απετέλεσαν υπέρ της εγκαταστάσεως των θυμάτων της Μικρασιατικής καταστροφής περισσότερα από κάθε άλλην πόλιν».
Το 1926 παραδόθηκαν τα πρώτα προσφυγικά σπίτια αλλά και μέχρι το 1930 υπήρχαν ακόμη άστεγες οικογένειες, που συνωστίζονταν σε τρείς μεγάλες παράγκες στον «Παλιό Συνοικισμό».
Η οικοδόμηση σπιτιών για την στέγαση των υπολοίπων οικογενειών είχε αναγκαστικά σταματήσει, γιατί δεν υπήρχε οικοδομική έκταση. Οι Σύλλογοι των προσφύγων ζήτησαν, και πέτυχαν τελικά, να παραχωρηθεί για τον σκοπό αυτό το κτήμα Αδελφών Παπαστράτου έκτασης 54 στρεμμάτων. Και το κτήμα αυτό δεν ήταν άλλο από το σημερινό Πάρκο, που οι Αδελφοί Παπαστράτου είχαν αγοράσει από τον Κώστα Χατζόπουλο, τον ποιητή και συγγραφέα, κληρονόμο των θετών του γονέων Σωτήρη και Ελένης Στάικου. Την εποχή εκείνη ήταν εγκαταλειμμένο σχεδόν με ελάχιστα στρέμματα καλλιεργούμενα από διάφορους ενοικιαστές.


Η τότε Κυβέρνηση προχώρησε στην απαλλοτρίωση του κτήματος, αλλά η απόφαση εκείνη προκάλεσε την καθολική αντίδραση δημοτικής αρχής και δημοτών.
Και αποδείχτηκε πως ήταν ευτύχημα για την πόλη εκείνη η αφύπνιση και η έντονη αντίδραση.
Μέχρι τότε οι ιδιοκτήτες του κτήματος έδιναν προφορικές υποσχέσεις, ότι σχεδίαζαν να δημιουργήσουν εκεί έργο κοινής ωφέλειας και γινόταν λόγος για παιδικούς - σχολικούς κήπους, υπαίθρια σχολεία, σύμφωνα με ευρωπαϊκά πρότυπα κ. ά.
Μόλις δημοσιεύτηκα στην Εφημερίδα Κυβερνήσεως το διάταγμα απαλλοτρίωσης, ο Δήμαρχος κάλεσε το Δημοτικό Συμβούλιο σε έκτακτη συνεδρίαση.
«Συνεδρίαση 16.3.1929»
«Δήμαρχος: Εζήτησα κύριοι την επείγουσα  πρόσκλησιν του Συμβουλίου, κατόπιν της δημοσιευθείσης εις την εφημερίδα της Κυβερνήσεως απαλλοτριώσεως του κτήματος των Αδελφών Παπαστράτου, ίνα ανεγερθή συνοικισμός, εις ον να εγκατασταθούν οι εν τη πόλει διαμένοντες πρόσφυγες. Το δε κτήμα Παπαστράτου, ευρισκόμενον εις την κεφαλήν της πόλεως και εις την μεγακυτέραν οδόν αυτής, την αποτελούσαν την κυριωτέραν αρτηρίαν της πόλεως, δεν ενδείκνυται δια συνοικισμόν, πολλώ δε μάλλον, διότι εις όλους τυγχάνει γνωστόν, ότι το κτήμα τούτο θα διατεθή υπό των κατόχων του, δια κοινωφελείς σκοπούς της πόλεως».
Κατά την συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου ήταν παρόντες και οι αντιπρόσωποι των προσφύγων Μιχαηλίδης και Μαυρίδης, οι οποίοι δήλωσαν, ότι για το καλό της πόλης δέχονται να παραιτηθούν, αρκεί να βρεθεί άλλο γήπεδο.
Από της εφημερίδα «Τριχωνίς» της 24ης Μαρτίου 1929, πληροφορούμαστε ότι την επομένη της συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου, δηλαδή στις 17 Μαρτίου, ημέρα Κυριακή, είχε συγκροτηθεί συλλαλητήριο στην πόλη για την άρση της απαλλοτρίωσης:
«Κατόπιν της αναγκαστικής απαλλοτριώσεως του γηπέδου Αδελφών Παπαστράτου, επιτροπή εκ συμπολιτών εζήτησε άδειαν παρά της Χωροφυλακής δια συγκρότησιν συλλαλητηρίου, όπερ και εγένετο την πρωίαν της παρελθούσης Κυριακής. Επίσης την πρωίαν της αυτής ημέρας συνήλθον εν κλειστώ χώρω και οι πρόσφυγες, οίτινες έλαβον αποφάσεις όπως υποχωρήσωσι της αξιώσεως της εγκαταστάσεώς των εις το γήπεδον των Αδελφών Παπαστράτου και ότι δέον το ταχύτερον να εξευρεθή άλλο τοιούτον κατάλληλον από υγιεινής απόψεως».


Οι πρόσφυγες παρόλο που η απαλλοτρίωση ήταν πια τετελεσμένο γεγονός, δηλώνουν πρόθυμοι να παραιτηθούν, αρκεί να τους εξασφαλισθεί άλλο γήπεδο. Και δήλωναν παραίτηση για δύο λόγους: αφενός γιατί και αυτοί αναγνώριζαν ότι το γήπεδο ήταν πραγματικά κεφαλή της πόλης, και θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για το καλό του συνόλου κι αφετέρου γιατί δεν ήθελαν σε καμμία περίπτωση να βρεθούν αντιμέτωποι, να ανοίξουν διαμάχη με τους γηγενείς, με τους οποίους έπρεπε να συμβιώσουν.
Κατά την συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 3ης Ιουλίου 1929, αρ. πρακτικού 66, το Δημοτικό Συμβούλιο:  
«…εκφράζει τας ευχαριστίας του προς τον κ. Ηλιού, πρόεδρον της Παναιτωλοακαρνανικής οργανώσεως προσφύγων, δια την παραίτησίν των επί του κτήματος, ως και προς τον κ. Μυστακίδην, Πρόεδρον των Νικομηδειωτών, δια τον αυτόν λόγον. Ο κ. Καράλης, Πρόεδρος της Παμπροσφυγικής Ενώσεως, καλούμενος, δηλοί ότι δεν θέλουν να πάρουν το οικόπεδον αυτό από την πόλιν και ότι ευχαρίστως θα παρητούντο των αξιώσεών των επ’ αυτού, εφόσον όμως θα εξευρίσκετο πρώτον έτερον γήπεδον δια συνοικισμόν».
Δικαιολογημένη η αξίωση του Προέδρου, γιατί φοβόταν μήπως, αφού παραιτηθούν, παραπεμφθεί το ζήτημα στις ελληνικές καλένδες και οι οικογένειες παραμένουν άστεγες. 

Τελικά ρυθμίστηκε το θέμα. Και οι πρόσφυγες ταχτοποιήθηκαν και η πόλη απόχτησε το πολύτιμο πάρκο της.

Divider Graphics
~Αγρίνιο...Γλυκές Μνήμες~

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αν έχετε περισσότερες πληροφορίες για τα θέματά μας, καθώς και διορθώσεις ( "ουδείς αλάνθαστος...."), γράψτε μας στο gitsanas@gmail.com

Στείλτε μας και δικές σας σκέψεις, φωτογραφίες, κείμενά σας, ποιήματα στο gitsanas@gmail.com